Σάββατο 23 Σεπτεμβρίου 2017

Η ψευδαίσθηση της ελεύθερης βούλησης και η ανυπαρξία της ψυχής





Καλησπέρα αγαπητοί συνοδοιπόροι. Να τονίσω ότι αποδεικνύεται για ακόμη μια φορά ότι η σχέση μου με τη Σάρα είναι καρμική(ειμαστε ντετερμινιστριες, τι θέλετε;) Δεν είχαμε συζητήσει αυτή τη βδομάδα για το τι θέματα θα γράψουμε και απλώς όταν μπαίνω στο blogger βλέπω το έτοιμο κείμενό της που παραπέμπει σε αυτό που ήθελα και εγώ να γράψω σήμερα.  


Τι με οδήγησε όμως σε αυτή τη θεματολογία; Αρχικά έχει προκαλέσει σάλο η δημιουργία της τεχνητής νοϋμοσύνης που αναγνωρίζει τα ομοφυλόφιλα άτομα εδώ και αρκετό καιρό. Το σκεπτικό κατέληξε με όλη αυτή τη δημιουργία, στο ότι δεν υπάρχει ελεύθερη βούληση και κατ'επέκταση ψυχή. Έρχεται λοιπόν η επιστήμη να χτυπήσει κάποιους από εμάς στα αδύναμα σημεία μας με πολύ ισχυρά επιχειρήματα. Πέρα από τα άτομα που πιστεύουν σε μια θρησκεία, ο πλανήτης μας απαρτίζεται από ένα μεγάλο ποσοστό ανθρώπων που έχει την ανάγκη να πιστέψει σε κάτι παραπάνω. Είτε γιατί φοβάται το θάνατο, είτε γιατί δεν βρίσκει κάποια άλλη κινητήρια δύναμη και έτσι βασίζεται (όχι πάντα αυθαίρετα) σε κάτι το οποίο δεν έχει δει.

Από εκεί και περά, έχω δύο βδομάδες που ακούω από πολλούς, ότι η ζωή είναι μάταια και ότι δεν αξίζει (και όχι με βάση το παραπάνω πάντα, απλώς έτυχε να γίνουν όλοι δυστυχισμένοι Σεπτέμβρη μήνα). Έχω βαρεθεί να το ακούω ρε παιδιά, αλήθεια. Αν έχετε κάτι πιο πρωτότυπο να μου πείτε it's ok με εμένα. 

Πάμε για λίγη Σαββατιάτικη αμπελοφιλοσοφία λοιπόν. 

  • Ακόμα και τα συναισθήματα βρίσκονται στον εγκέφαλο.
Πάει καιρός που εγώ η ίδια έχω σταματήσει να ρίχνω τόσο focus στην ύπαρξη της ψυχής. Έχει φθαρεί αυτή η ανάγκη. Δεν είναι τυχαίο που τα συναισθήματα για παράδειγμα είναι αποτέλεσμα ορμονικών επιδράσεων. Επίσης πολλές λειτουργίες βρίσκονται σε συγκεκριμένα σημεία του εγκεφάλου μας. Το πιο απτό παράδειγμα είναι εκείνο που μας δίνει ο νευροεπιστήμονας Νταμάζιο στην περιγραφή του για το λάθος του Καρτέσιου. Το παράδειγμα αφορά ένα ιατρικό περιστατικό που διαδραματίστηκε το 1848. Ο Φιλέας Γκέιτζ επέβλεπε την κατασκευή ενός σιδηροδρόμου. Το ατύχημα που υπέστη ήταν να διαπεράσει το μπροστινό μέρος του κρανίου του μία μεταλλική μπάρα. Η επέμβαση του ανθρώπου ήταν επιτυχής, όμως ο ίδιος δεν ήταν ποτέ ξανα ο ίδιος. Ήταν σα να μην είχε ψυχή. Επι της ουσίας είχε υποστεί βλάβη το εγκεφαλικό μέρος των συναισθημάτων με αποτέλεσμα να είναι πιο οξύθυμος και να μην τον ενδιαφέρει τίποτα, ούτε καν η οικογένειά του. Έχουμε μία πρώτη επαφή λοιπόν με το ότι όλα συνδέονται με τις εγκεφαλικές μας λειτουργίες έχοντας ως παράδειγμα τα συναισθήματα.

Άλλο ένα απλό παράδειγμα, είναι η ύπαρξη διάφορων συνδρόμων που αφορούν σε δυσλειτουργίες του εγκεφάλου και έχουν επίπτωση σε συναισθηματικό επίπεδο. Η δυσλειτουργία είναι εγκεφαλική και δεν υφίσταται κάπου αλλού. Η συναισθηματική ανωριμότητα για παράδειγμα όπως και η μη κατανόηση συναισθημάτων αφορά μόνο τέτοια σύνδρομα. Μόνο εκεί μπορεί να παρατηρηθεί η εν λόγω δυσλειτουργία.

Το μόνο που δε γνωρίζουμε ωστόσο είναι το πως προκαλούνται ακόμα και τα διάφορα συναισθήματα. Ξέρουμε τον παράγοντα, δεν ξέρουμε ποιο είναι το trigger τους όμως και μπορούμε εύκολα να έχουμε ενδοιασμούς για την μη ύπαρξη της ψυχής. Ακόμα και αν βρούμε αρκετά στοιχεία, θα πρέπει να είμαστε απόλυτα σίγουροι πριν πούμε ότι ο υλισμός εν τέλει θα κερδίσει.



  • Περι ελεύθερης βούλησης.              
Διάφορες επιλογές και διάφορα διλήμματα περνούν από επεξεργασία του εγκεφάλου μας. Την απόφαση την παίρνει ο εγκέφαλος ένα πολύ μικρό χρονικό διάστημα πριν ακόμα εμείς συνειδητά αποφασίσουμε. Αυτό ήταν και το εν λόγω εύρημα που αλλάζει όλη μας την κοσμοθεωρία και ειδικά αυτών που πιστεύουν. Ακόμα και άθεος να είσαι, είναι το ίδιο τρομακτικό γιατί θεωρούσες ότι οι αποφάσεις που παίρνεις, είναι συνειδητές. 

Τελικά δεν είναι καθόλου έτσι και αυτό είναι πράγματι τρομακτικό. Πώς σου φαίνεται να είσαι υποχείριο του ίδιου σου του εγκεφάλου; Ο κακός δαίμονας του Καρτέσιου ενσαρκώνεται σε αυτόν και δεν μπορείς παρα μόνο να ζεις γνωρίζοντας το. 

Άλλο παράδειγμα είναι εκείνο των εθισμών. Οι εθισμοί είναι εγκεφαλικοί και αυτό είναι μια μεγάλη αλήθεια. Ο εγκέφαλος σου είναι αυτός που συνηθίζει σε κάτι όπως το κάπνισμα ή το αλκοόλ. Εσύ κάνεις αυτό που κάνεις και απλώς εγκεφαλικά συνδέεσαι με αυτό. Δεν θα πει η ψυχή σου ''κοψ'το'' και εσύ θα το κόψεις. Χρειάζεται μια επιβραδυντική διαδικασία για τον κάθε εθισμό γιατί έπειτα προκύπτουν σωματικές επιπτώσεις λόγω της αλλαγής αυτής. Η αλλαγή είναι εγκεφαλική και ο εγκέφαλος δεν μπορεί από τη μία μέρα στην άλλη να δίνει άλλες εντολές από αυτές που έδινε.

Rip ψυχή και ελεύθερη βούληση λοιπόν. Αλλά και πάλι ανακύπτουν ερωτήματα όπως: Πώς είναι δυνατή η όλη λειτουργία του εγκεφάλου; Τόσο συγκεκριμένη, ορθολογική και έχοντας έννοιες μέσα του που σχετίζονται με τη θεωρία μας για τον κόσμο;

  • Είναι όντως όλα μάταια 
Ακόμα και αν δεχτούμε όλα τα επιστημονικά ευρήματα, ακόμα και αν εγκαταλείψουμε οποιαδήποτε μεταφυσική, ακόμα και αν όλα είναι τυχαία εν τέλει και δεν υπάρχει κάποιος λόγος, δεν μπορούμε να ισχυριστούμε ότι όλα είναι μάταια.

Η ματαιότητα είναι μια απάρνηση η οποία είναι αντιφατική. Αν όλα ήταν όντως μάταια, τότε θα έπρεπε όλοι να αυτοκτονήσουμε και μάλιστα χωρίς να μας ενδιαφέρει. Απλώς έχουμε την δυνατότητα του σκέπτεσθαι η οποία πολλές φορές καταλήγει σε ένα μίζερο overthinking. 

Ωστόσο, αντί να είμαστε εγωιστές, θα πρέπει να σκεφτούμε ότι ακόμα και έτσι έχουμε την τάση να θέτουμε σκοπούς. Μπορεί όντως όλα μας τα θέλω να έχουν προκύψει από τη συνεκτικότητα του εγκεφάλου μας, αυτό δε σημαίνει όμως ότι δεν θέλουμε. Έχουμε ανάγκη να θέτουμε σκοπούς και όσους μπορούμε να τους εκπληρώνουμε. Αυτό είναι κάτι το οποίο δεν σχετίζεται με την ανυπαρξία της ψυχής και του Θεού. Έχει να κάνει με την εξέλιξη και την ανέλιξή μας. Αν πεθάνουμε και δεν υπάρχει τίποτα μετά, τουλάχιστον ας ζήσουμε μια ηρωική ζωή (όπως λέει και ο ψυχίατρος του έργου ''Ο άντρας με την πουά γραβάτα'').

  • Η δική μου πλευρά
Όπως είπα και πάνω δεν μπορώ να ασχοληθώ με την ύπαρξη ή την ανυπαρξία. Μου είναι πλέον αδιάφορο (σχεδόν). Από εκεί και πέρα ενστερνίζομαι το Σπινοζικό γνωμικό που αφορά το conatus καθώς μου ταιριάζει. Το conatus είναι κάτι που υπάρχει μέσα μας και είναι είτε σκοπός είτε ο νους μας είτε ο συνδυασμός των δύο. Είναι σαν μια φωτιά η οποία δεν σβήνει ποτέ. Είτε σιγοκαίει, είτε ανάβει πιο πολύ ανάλογα με τα ερεθίσματα που λαμβάνουμε (εξωτερικά και εσωτερικά). Είναι μια απόδοση για την ψυχή η οποία δεν αποδίδεται από τον ίδιο τον Σπινόζα ως ψυχή. Αποδίδεται απλά ως κάτι που υπάρχει σε εμάς και είναι μια αρχή για την επιστήμη της ψυχολογίας.

Από εκεί και πέρα, μέχρι να φτάσουμε στο απόλυτο μιας ανακάλυψης, δεν μπορούμε παρά να είμαστε επιφυλακτικοί.

Αυτά τα λίγα είχα για σήμερα. 

Δική σας, Αγγελίνα

Y.Γ: Ντετερμινιστικό παρτάκι!!







Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου